Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου 2010

Ευρωπαϊκή επική παράδοση

Ο γίγαντας Βάλτερ, πρώην όμηρος και κατόπιν πρωτοπαλλήκαρο του Αττίλα, το σκάει μαζί με τη μνηστή του από την Αυλή των Ούννων, κλέβοντας τον θησαυρό του βασιλιά. Προηγουμένως, το άλλο πρωτοπαλλήκαρο, ο φοβερός πολεμιστής Χάγκεν, πρώην όμηρος και αυτός και σταυραδερφός του Βάλτερ, έχει επίσης δραπετεύσει για να υπηρετήσει τον νόμιμο αφέντη του, τον βασιλιά των Φράγκων Γκούντερ. Ο Γκούντερ μαθαίνει πως το ζευγάρι περνάει από τα μέρη του και θέλει ν’ αρπάξει τον θησαυρό, περιφρονώντας τις συμβουλές και τα δυσοίωνα όνειρα του Χάγκεν, που αρχικά θα μείνει πιστός στον φίλο του και δεν θα πολεμήσει. Στο μακελειό που ακολουθεί, ο Βάλτερ θα εξοντώσει - πλην του Γκούντερ - όλους τους Φράγκους πολεμιστές και ο Χάγκεν, δεσμευόμενος από τον υπέρτερο όρκο πίστης στον κύριό του, θ’ αναγκαστεί να μπει στη μάχη. Έκβασή της, ο φρικτός ακρωτηριασμός των τριών πολεμιστών και η συμφιλίωση των δύο σταυραδερφών, που πειράζουν ο ένας τον άλλον για τις πληγές τους. Η αφήγηση κλείνει έτσι, αναπάντεχα, σε κλίμα φαιδρότητας. Το ποίημα, λατινική διασκευή χαμένου ηρωικού άσματος από τον κύκλο των Νιμπελούνγκεν, γράφτηκε μεταξύ του Θ΄ και του Ι΄ αι. στη μονή Sankt Gallen της Αλαμανικής Ελβετίας. Ο άγνωστος συγγραφέας του δεν παύει να μας εκπλήσσει: αν και μοναχός, δεν διστάζει να περιγράψει με απροσδόκητη γλυκύτητα τις τρυφερές στιγμές του ζευγαριού· είναι σαφές, αφ’ ετέρου, ότι αγαπάει τη γερμανική μυθολογία και ποίηση, διακωμωδεί, ωστόσο, χριστιανός καθώς είναι, τα ιερά και τα όσιά της, τη δίψα για δόξα και την εκδίκηση. Κατά παρόμοιο τρόπο, περιπαίζει και τους Λατίνους κλασσικούς, βάζοντας βαρύγδουπα αποσπάσματά τους σε γκροτέσκες περιγραφές. Και τον αναγνώστη όμως κοροϊδεύει, δημιουργώντας του εσκεμμένα προσδοκίες που λίγο μετά διαψεύδονται. Ακόμα πιο παράδοξη όμως είναι - και μάλιστα για τα δεδομένα της εποχής - η γερή ελληνική παιδεία του, την οποίαν μπορεί κανείς να διαπιστώσει από το πρωτότυπο που παρατίθεται στην ανα χείρας έκδοση.


Ο Ζίγκφριντ, φτάνει στη Βορμς, για να κατακτήσει την Κρίμχιλντ, της οποίας έχει ακούσει να υμνούν την ανυπέρβλητη ομορφιά. Ο πρίγκιπας έχει προηγουμένως αρπάξει τον καταραμένο θησαυρό των Νιμπελούνγκεν και έχει γίνει άτρωτος μετά το λουτρό στο αίμα του δράκοντα που σκότωσε. Άτρωτος παντού, εκτός από ένα σημείο... To Nibelungenlied, το Τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, των παιδιών της ομίχλης δηλαδή, είναι, ίσως, το ωραιότερο μεσαιωνικό έπος, η αντίστοιχη Ιλιάδα της γερμανικής φιλολογίας. Ένα επικό ποίημα, αγνώστου συγγραφέως, γραμμένο περί τα 1.200 μ.Χ., που συμπαρασύρει τον αναγνώστη στον ξέφρενο καλπασμό των δραματικών του διαλόγων. Βασισμένο σε ένα σύμφυρμα ψηγμάτων της ιστορίας, στοιχείων της γερμανικής παγανιστικής μυθολογίας, θρύλων των σκανδιναβικών χωρών, ακόμη και στις λαϊκές δοξασίες σλαβικών παραμυθιών, αναβιώνει με θαυμαστή λιτότητα τους θρύλους και την εποποιία της ευρωπαϊκής ιπποσύνης, αλλά και την σκοτεινή ανθρώπινη φύση, όπως αυτή παρουσιάζεται στις αρχαίες τραγωδίες. Ένας αμύθητος θησαυρός, ένας μεγαλόπνοος έρωτας, μια αντιζηλία, ένας στυγερός φόνος, ένας αιματηρός πόλεμος, μια γυναίκα που διψά για εκδίκηση και φτάνει να σκοτώσει ακόμη και το ίδιο της το παιδί, αλλά και νεράιδες, ρωμαλέοι ιππότες, αχρεία, ποταπά ανθρωπάκια, ο προαναγγελμένος όλεθρος... Ο έρωτας και η εκδίκηση, η δόξα και η φιλαργυρία είναι οι προφάσεις που χρησιμοποιεί η ανελέητη μοίρα για να οδηγήσει τους ήρωες στο αμετάκλητο πεπρωμένο· στο φοβερό τέρμα μιας διαδρομής, όπου τους περιμένει ο θάνατος μέσα σ' ένα πρωτοφανές λουτρό αίματος. Αυτό είναι το μυθολογικό σύμπαν του σκοτεινού και βλοσυρού αυτού ποιήματος, που ενέπνευσε τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν στην συγγραφή της διάσημης τριλογίας του Ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών, τον Ριχάρδο Βάγκνερ, στην σύνθεση της θαυμαστής τετραλογίας του Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν, αλλά και τον Φριτς Λανγκ που το μετέφερε υποδειγματικά στην μεγάλη οθόνη.

Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

Άδραξε το ξίφος...


Αν δεν ορθώσεις αποφασιστικά το ανάστημα σου, δε θα καταφέρεις τίποτα αξιόλογο.Είναι μεγάλη ντροπή να σου πάρει κάποιος το κεφάλι και να τελειώσει η ζωή σου με τον υπόκωφο γδούπο του. Ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου είναι φευγαλέα σαν όνειρο, γι' αυτό και πρέπει να δεις ξεκάθαρα τα πράγματα πριν πεθάνεις. Εντούτοις, σπάνια συναντάς ανθρώπους που σκεύτονται έτσι. Δεν έχει σημασία αν είσαι κοσμικός ή ιερωμένος : Αν δεις κάποιον να καθιστά εαυτόν χρήσιμο στον τόπο του, ως σύμβουλος 'η πρεσβύτερος, ή αν δεις μοναχό που έχει καταφέρει να αποκτήσει πιστούς οπαδούς, σκέψου : "Αυτό το άτομο είναι άνθρωπος όπως και εγώ - ούτε πνεύμα ούτε θεός. Άρα, δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να είμαι κατώτερος του. Αν συναντήσω κάποιον που δεν μπορώ να ξεπεράσω, θα τερματίσω τη ζωή μου σκίζοντας την κοιλιά μου". Αν πάρεις αυτή την απόφαση και ορθώσεις το ανάστημα σου χωρίς να διστάσεις ούτε στιγμή, αμέσως θα βρεθείς υψηλότερα από αυτό το άτομο. Η ιδέα ότι γίνεσαι αξιόλογος μόνο αφού συσσωρεύσεις μπόλικα προσόντα σε κάνει απλώς να χασομεράς εδώ και εκεί. Αν εμφορείσαι από μία υψηλή σκέψη , τότε μπορείς να ορθώσεις το ανάστημα σου εδώ και τώρα. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις όπου, παρόλο που έχεις πάρει την απόφαση σου και ορθώνεις το ανάστημά σου, δεν καταφέρνεις να ξεπεράσεις τα εμπόδια, παρότι έχεις την θέληση. Κάτι σε τραβάει προς τα πίσω και δεν μπορείς να πετύχεις το στόχο σου. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να αντλείς τη δύναμη που χρειάζεται από σοφά λόγια όπως ετούτο :" Άδραξε το ξίφος που είναι αρκετά κοφτερό για να κόψει μια τρίχα στον αέρα και σάρωσε οτιδήποτε στέκει εμπόδιο στον δρόμο σου!"



"Χαγκακούρε - κρυμμένος ανάμεσα στα φύλλα"

Γιαμαμότο Τσουνετόμο

Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010

Agora


Εξαιρετική ταινία βασισμένη στην προσωπικότητα, το έργο και την ζωή της αρχαίας φιλοσόφου και επιστήμονος Υπατίας. Στην Αλεξάνδρεια του 4ου μ.Χ. η χαώδης διάσταση των δύο κόσμων γίνεται πιο καταφανής από ποτέ · στην μία πλευρά της πλάστιγγας η φιλοσοφία, η επιστήμη, η χθόνια θρησκεία και ο νεοπλατωνισμός και στην άλλη ο δογματισμός και ο φανατισμός του νεο-εμφανισθέντος Χριστιανισμού. Παρουσιάζεται με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το μίσος, ο φθόνος και η απαξία των Χριστιανών για την γνώση και την αναζήτηση και ο εφησυχασμός τους στον "απαράβατο" λόγο του θεού. Μια θρησκεία μολυσμένη και διεφθαρμένη από τις απαρχές της και τα θεμέλιά της αναπόφευκτα για όσο επιβιώνει θα σέρνει μαζί της αυτά τα ίδια χαρακτηριστικά που την γέννησαν.


Ένα αξιόλογο βιβλίο για την ζωή και το έργο της Υπατίας, της τελευταίας υπερμάχου του νεοπλατωνισμού, βρίσκεται σε μορφή pdf στον παρακάτω σύνδεσμο :